महात्मा फुले कृषि विद्यापीठाचे आठ वाण, तीन कृषि यंत्रे, आणि 61 कृषि तंत्रज्ञान शिफारशींना मान्यता

राहुरी विद्यापीठ : महाराष्ट्र कृषि शिक्षण व संशोधन परिषद, पुणे आणि राज्यातील चारही कृषि विद्यापीठे यांच्या संयुक्त विद्यमाने वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ, परभणी येथे तीन दिवसीय संयुक्त कृषि संशोधन आणि विकास समितीची 53 वी बैठक संपन्न झाली. या बैठकीच्या समारोपप्रसंगी प्रमुख पाहुणे म्हणून राज्याचे कृषी मूल्य आयोगाचे अध्यक्ष श्री. पाश्या पटेल उपस्थित होते. या बैठकीच्या अध्यक्षस्थानी वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. इंद्र मणि होते. यावेळी व्यासपीठावर महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ आणि पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. शरद गडाख, कृषी परिषदेचे कार्यकारी परिषद सदस्य विनायक काशीद, जनार्दन कातकडे, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाचे संशोधन संचालक डॉ. विठ्ठल शिर्के, कृषी परिषदेचे संचालक संशोधन किशोर शिंदे, परभणी कृषी विद्यापीठाचे संचालक संशोधन डॉ. खिजर बेग, परभणी, अकोला कृषी विद्यापीठाचे संचालक संशोधन डॉ. विलास खर्चे, परभणीचे विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. राकेश आहेर, शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवार उपस्थित होते.

यावेळी कुलगुरू डॉ. शरद गडाख बोलताना म्हणाले की महात्मा फुले कृषि विद्यापीठाच्या शास्त्रज्ञांच्या प्रयत्नांनी या वर्षी शेतकर्यांसाठी विविध पिकांचे आठ वाण, तीन कृषि यंत्रे-अवजारे आणि 61 कृषि तंत्रज्ञान शिफारशी प्रसारीत करण्यात आल्या आहे. या वाणांमुळे व तंत्रज्ञान शिफारशींमुळे पिकांची उत्पादकता वाढण्यास मदत होईल व नवीन यंत्र व अवजारांमुळे शेतकर्यांचे श्रम कमी होतील.

या बैठकीत महात्मा फुले कृषि विद्यापीठाचे आठ वाण, तीन कृषि यंत्रे अवजारे, ६१ पीक उत्पादन तंत्रज्ञान शिफारशींना मान्यता देण्यात आली. यामध्ये संकरित बाजरी – फुले मुक्ताई, भात – फुले मावळ – ८, कारळा – फुले कळसुबाई, भेंडी – फुले गायत्री, दुधी भोपळा – फुले अनमोल, करडई – फुले करडई, जांभूळ – फुले नीलकंठ, मोसंबी – फुले रसिका हे वाण प्रसारीत करण्यात आले. तसेच फुले स्पेड नांगर तव्याच्या कुळवासहित, फुले फळबाग तण कापणी यंत्र व फुले भुईमूग शेंगा तोडणी यंत्र प्रसारीत करण्यात आले असल्याची माहिती महात्मा फुले कृषि विद्यापीठाचे संशोधन संचालक डॉ. विठ्ठल शिर्के यांनी दिली.

प्रसारीत वाण

1. संकरित बाजरी – फुले मुक्ताई (डीएचबीएच 21075) : संकरित बाजरीचा हा फुले मुक्ताई वाण अधिक धान्य उत्पादन (30.36 क्वि. प्रति हेक्टर), लोहाचे प्रमाण 75 पीपीएम आणि जस्त 42 पीपीएमचे अधिक प्रमाण, घट्ट कणीस, टपोरे गोलाकार करड्या रंगाचे दाणे, गोसावी व करपा रोगास प्रतिकारक्षम असलेला हा वाण महाराष्ट्रात खरीप हंगामात लागवडीसाठी प्रसारित करण्यात आला.

2. भात – फुले मावळ – ८ (व्हीडीएन- 2003) : 

फुले मावळ -८ हा तुल्यवान पवना पेक्षा 20% जास्त कर्जत ७ पेक्षा 14.78% जास्त उत्पादन देणारा, लवकर येणारा, न लोळणारा, दाणे न गळणारा वाण मानेचा करपा, तपकिरी ठिपके, पानाचा करपा रोगास मध्यम प्रतिकारक्षम असलेला तसेच खोडकिडीस प्रतिकारक्षम असलेला वाण पश्चिम महाराष्ट्रात खरीप हंगामासाठी प्रसारित करण्यात आला.

3. कारळा – फुले कळसुबाई (आयजीपीएन-१८३४) : कारळ्याचा फुले कळसुबाई हा तेलाचे अधिक प्रमाण, चमकदार काळे दाणे, बोंडांची अधिक संख्या तसेच भुरी, मूळ व खोडकुज रोगास सहनशील असलेला आणि अधिक उत्पादन देणारा वाण महाराष्ट्रात खरीप हंगामासाठी प्रसारित करण्यात आला.

4. भेंडी – फुले गायत्री (आर.एच.आर. ओ.के.एच.-०१) : 

भेंडीचा फुले गायत्री (आर. एच. आर. ओ.के. एच. -०१) हा मध्यम आकाराची हिरवी फळे, येलो व्हेन मोझॅक, पांढरी माशी व फळ पोखरणाऱ्या अळीस मध्यम प्रतिकारक्षम असलेला आणि अधिक उत्पादन देणारा वाण महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारित करण्यात आला.

5. दुधी भोपळा – फुले अनमोल (आरएचआरबीजी 35) : 

दुधी भोपळ्याचा फुले अनमोल हा वाण एकसारख्या दंडगोलाकार व हिरव्या रंगाची फळे असलेला, अधिक उत्पादन देणारा महाराष्ट्र राज्यासाठी प्रसारित करण्यात आला आहे.

6. करडई – फुले करडई (एसएसफएफ-०७) : करडईचा फुले करडई (एसएसफएफ-०७) हा वाण हिरव्या पानाचे अधिक उत्पादन, अल्टरनेरिया रोगास आणि मावा किडीस मध्यम प्रतिकारक्षम असणारा पश्चिम महाराष्ट्रात पालेभाजीसाठी प्रसारित करण्यात आला.

7. जांभूळ – फुले नीलकंठ (आरएचआरजे- ७/१) : जांभळाचा फुले नीलकंठ, (आरएचआरजे-७/१) हा वाण जास्त वजनाची व मोठ्या आकाराची फळे, गराचे जास्त प्रमाण व अधिक टिकवणक्षमता असलेला वाण महाराष्ट्रासाठी प्रसारित करण्यात आला.

8. मोसंबी – फुले रसिका (सिलेक्शन नं. ७) :

मोसंबीचा फुले रसिका (सिलेक्शन नं. ७) हा रसाचे जास्त प्रमाण असणारा, क जीवनसत्वाचे अधिक प्रमाण असणारा वाण महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारित करण्यात आला आहे.

प्रसारीत यंत्रे

1. फुले स्पेड नांगर तव्याच्या कुळवासहित: मशागतीने पेरणी योग्य जमीन तयार करण्यासाठी उपयुक्त असलेला, मशागतीसाठी लागणाऱ्या खर्चात आणि वेळेत बचत करणारा तसेच पारंपारिक पद्धतीने खर्चामध्ये 44% बचत करणारा हा फुले स्पेड नांगर प्रसारित करण्यात आला.

2. फुले फळबाग तण कापणी यंत्र: 

फळबागेमध्ये तण कापणीकरिता उपयुक्त, फळबागेतील दोन ओळीतील अंतरानुसार रुंदी समायोजित करता येणारे तसेच 24 आणि त्यापेक्षा जास्त अश्वशक्तीच्या ट्रॅक्टरसाठी उपयुक्त असलेले फुले फळबाग तण कापणी यंत्र प्रसारित करण्यात आले.

3. फुले भुईमूग शेंगा तोडणी यंत्र : 

भुईमुगाच्या वेलीपासून शेंगा तोडणी करिता उपयुक्त असलेले, लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त तसेच एक अश्वशक्ति सिंगल फेज विद्युत मोटार चलित फुले भुईमूग शेंगा तोडणी यंत्र प्रसारित करण्यात आले.